هرآنچه که باید درباره تجارت و صادرات به پاکستان بدانیم
در صادرات به پاکستان بهتر است که ابتدا در خصوص لیست کالاهای صادراتی ایران به پاکستان و مواردی از این قبیل اطلاعات کسب کنید. برای صادرات به پاکستان لازم است که ابتدا به صورت دقیق با وضعیت این کشور به لحاظ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جمعیت‌شناحتی آشنا شویم. بنابراین ابتدا به وضعیت عمومی پاکستان می پردازیم.
پاکستان از جمله همسایه‌های ایران است که ما ایرانی‌ها اطلاعات زیادی در مورد آن نداریم. اندک اطلاعات ما بیشتر از دریچه رسانه‌ها بوده که اکثرا شامل تنش‌ها و ناامنی‌های مربوط به این کشور بوده است.
جمعیت، ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی
پاکستان همسایه شرقی و جنوب شرقی ایران بوده و طبیعی است که با بخش‌هایی از کشورمان قرابت فرهنگی و جمعیتی بسیار نزدیکی داشته باشد.
جمعیت قابل توجه، داشتن مرز مشترک و ویژگی‌های فرهنگی مشابه باعث شده تا صادرات به پاکستان به گزینه خوبی برای تجار و صادرکنندگان ایرانی تبدیل شود.
اطلاعاتی که در جدول زیر آمده، بیان‌کننده ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، فرهنگی و اجتماعی پاکستان است. توجه به این اطلاعات در بحث صادرات به هر کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. لازم به ذکر است اطلاعات زیر مربوط به سال 2019 است.
دریافت خدمات مشاوره صادرات، تجارت و بازرگانی
الف) ویژگی‌های جمعیت‌شناختی :
- 218 میلیون و 900 هزار نفر جمعیت کل
- 51.46 درصد جمعیت مردان
- 48.54 درصد جمعیت زنان
- جمعیت شهری 35 درصد
- جمعیت روستایی 65 درصد
- سن متوسط 22 سال
ب) ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی :
- دین اسلام اهل سنت
- اقلیت‌های مذهبی تشیع، مسیحی، بودایی،سیک
- زبان‌های رسمی انگلیسی و اردو
- شهرهای مهم کراچی، لاهور، فیصل‌آباد، راولپندی و مولتان
- اکثریت اردو زبان
- گروه‌های قومی بلوچ‌ها، پشتون‌ها، پنجابی‌ها، سندی‌ها
جغرافیا، تاریخ و سیاست در پاکستان
دو کشور ایران و پاکستان در بسیاری از مقاطع دارای تاریخ مشترک و نزدیک به هم بوده‌اند. به طوری که برای قرن‌های متمادی حکومت‌هایی همچون هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان و برخی حکومت‌های دیگر بر هر دو کشور کنونی حکمرانی کرده‌‌اند.
در قرن هفتم میلادی پاکستان کنونی توسط اعراب مسلمان فتح شده و به مرور اکثریت مردم آن نیز به اسلام روی آوردند. پاکستان بعد از آن بارها مورد حمله مهاجمان مختلف از جمله مغول‌ها قرار گرفته است.
با این حال، در قرن‌های معاصر و به دنبال افول قدرت ایران، تاریخ پاکستان بیشتر با شبه قاره هندوستان گره خورد. به طوری که این کشور تا سال‌ها جزئی از هندوستان محسوب می‌شد.
یکی از افرادی که در کنار گاندی تلاش بسیار زیادی برای استقلال هندوستان از بریتانیا انجام داد، فردی به نام محمدعلی جناح بود. این فرد پاکستانی بعدها به نوعی معمار استقلال پاکستان نیز شد. به طوری که در سال 1956 این کشور نهایتا استقلال خود را به صورت رسمی به دست آورد.
اما پاکستان دارای یک جغرافیای بسیار متنوع نیز بوده که در آن رودخانه‌ها، دشت‌های حاصل‌خیز و سواحل نقش زیادی دارند. این کشور از سمت غرب با ایران، از سمت شمال با افغانستان و از شرق با چین و هندوستان همسایه است.
بخش‌های جنوبی پاکستان نیز به دریای عمان وصل میشود. کشور مذکور بیش از 881 هزار متر مربع وسعت داشته و یکی از کشورهای بزرگ منطقه محسوب میشود. در برخی نقاط آن جلگه‌های سرسبز و حاصل‌خیز وجود دارد و در برخی نقاط دیگر قله‌ها و کوه‌های معمولا پوشیده از برف خودنمایی می‌کند.
شمال این کشور دارای آب‌وهوایی معتدل است که در تابستان‌ها آب و هوای گرم و در زمستان‌ها آب و هوای سرد حاکم میباشد. این مناطق دارای چندین رشته کوه بسیار معروف مانند رشته کوه هیمالیا، هندوکش و قراقروم است.
در این نواحی جنگل‌های سرسبز، مناطق کوهستانی و قله‌های بسیار معروفی وجود دارد. از جمله این قله‌ها می‌توان به کی2 اشاره کرد که از جمله قله‌های مرتفع جهان بعد از هیمالیا به شمار می‌رود. این قله معروف در ناحیه کوهستانی بلتستان واقع شده که یکی از معروف‌ترین نواحی کوهستانی دنیا به شمار می‌رود.
در مناطق مرکزی و همچنین جنوب غربی پاکستان بیشتر آب و هوای گرم حاکم بوده و برخی بیابان‌ها مانند بیابان تار یا نواحی خشک بلوچستان وجود دارد. دو رودخانه بسیار مهم این کشور سند و پنجاب بوده که در اطراف آنها زمین‌های حاصل‌خیز و کشاورزی رونق گرفته است.
پاکستان از جمله کشورهایی منطقه بوده که به صورت فدرال اداره میشود. در واقع حکومت‌های محلی نقش زیادی در این کشور بازی می‌کنند که هر حکومت محلی اداره یک ایالت را زیر نظر دولت فدرال بر عهده دارد.
به همین علت معمولا وضعیت ایالت‌های مختلف با یکدیگر بعضا دارای تفاوت‌های زیادی است. در برخی از این ایالت‌ها تنش‌های سیاسی، مذهبی و قومی وجود دارد، در حالی که برخی دیگر از ایالت‌ها وضعیت باثباتی دارند.
ارتش در سپهر سیاسی پاکستان نقش بسیار مهمی داشته و بسیاری از روسای جمهور و همچنین مقامات این کشور از افراد نظامی هستند. این کشور دارای دو مجلس سراسری به نام‌های مجلس ملی و مجلس سنا بوده و همچنین پنج مجلس ایالتی نیز در این کشور حضور دارند. این مجالس رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند.
از اقتصاد پاکستان چه می‌دانیم؟
اقتصاد این کشور شباهت زیادی به اقتصاد کشور همسایه خود هندوستان دارد. کشاورزی یکی از بخش‌های اصلی آن به شمار می‌رود. هر چند که در چند سال اخیر سهم بخش‌های دیگر مانند خدمات و صنعت در اقتصاد این کشور رو به فزونی بوده است.
معدن یکی دیگر از بخش‌هایی است که در کیک اقتصاد پاکستان نقش برجسته‌ای دارد. همچنین بسیاری از محصولات صادراتی این کشور شامل محصولات و مواد معدنی است.
از جمله شباهت‌های دیگر اقتصاد پاکستان به هند، وضعیت درآمدی و رفاهی مردم این کشور است. به گونه‌ای که معمولا طبقه متوسط شهروندان این کشورها بسیار کم است.
یعنی بخش قابل توجهی از جمعیت آنها خارج از دهک‌های درآمدی و رفاهی متوسط هستند. جدول زیر اطلاعات خوبی از وضعیت اقتصادی پاکستان در سال 2019 به ما ارائه می‌دهد.
شاخص‌های اقتصادی 2019:
- تولید ناخالص داخلی : 312 میلیارد دلار
- نرخ تورم : 12.42 درصد
- نرخ بیکاری : 5.8 درصد
- میزان سرمایه‌گذاری خارجی : یک میلیارد و 500 میلیون دلار
- سهم بخش‌های مختلف از اقتصاد : کشاورزی (22.85)، صنعت (17.99)، خدمات (52.71) درصد
- میزان ذخایر ارزی : بیش از 15 میلیارد دلار
- مهم‌ترین محصولات معدنی: گچ، زغال سنگ، مس، نفت، سنگ‌های تزئینی، کرومیت، مرمر، سیلیکا، دولومیت
- مهم‌ترین محصولات کشاورزی : گندم، برنج، نیشکر، گوشت گاو و گوسفند، میوه و مرکبات، شیر و پنبه
- مهم‌ترین محصولات صنعتی : پوشاک، محصولات چرمی، مصالح ساختمانی و عمرانی، وسایل پزشکی و ورزشی، کود شیمیایی، دارو
- مهم‌ترین کشورهایی که با پاکستان شریک تجاری هستند
پاکستان برخلاف برخی کشورهای دیگر، موقعیت جغرافیایی خوبی برای تجارت و فعالیت‌های بازرگانی دارد. دسترسی به دریای عمان، نزدیکی به خلیج فارس و اقیانوس هند باعث شده تا این کشور به راحتی بتواند محصولات خود را به سایر نقاط دنیا صادر یا از سایر کشورها وارد کند.
آمارها نشان می‌دهد که علی‌رغم وجود مرز مشترک بین ایران و پاکستان و وجود اشتراکات فرهنگی و سیاسی، اما میزان تجارت بین آنها چندان قابل توجه نیست و می‌توان بسیار بیشتر در این زمینه فعالیت کرد.
از جمله مهم‌ترین شرکای تجاری پاکستان می‌توان به چین، امارات متحده عربی، آمریکا، انگلیس و برخی کشورهای دیگر اشاره کرد. جالب آنکه پاکستان علی‌رغم وجود مرز مشترک با هندوستان، اما چندان تجارتی با این کشور ندارد که ناشی از تنش‌های سیاسی بین دو کشور است.
در ادامه به مهم‌ترین شرکاء تجاری پاکستان در بحث صادرات و واردات اشاره خواهیم کرد. این آمارها براساس داده‌های سازمان تجارت جهانی و مربوط به سال 2018 است.
پاکستان بیشتر به کدام کشورها صادرات می‌کند؟
نگاهی به وضعیت آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که کشور مذکور بیشترین صادرات خود را در سال 2018 به کشور ایالات متحده آمریکا داشته است. در لیست 10 کشور اصلی که پاکستان کالاهای خود را به آنها صادر می‌کند، نامی از ایران وجود ندارد.
بعد از آمریکا به ترتیب کشورهای چین (7.69)، انگلیس (7.32)، آلمان (6)، افغانستان (6)، امارات متحده عربی (4)، اسپانیا (4)، بنگلادش (3) و ایتالیا (3) درصد بیشترین سهم را در مقاصد کالاهای صادراتی پاکستان دارند.
حتما بخوانید: هرآنچه که باید درباره تجارت و صادرات به اندونزی بدانیم
بیشترین واردات پاکستان از کدام کشورها بوده است؟
ایران در حالی تنها یک درصد از واردات کشور پاکستان را به خود اختصاص داده که همسایه دیگر این کشور یعنی چین به تنهایی 24.18 درصد از کالاهای وارداتی پاکستان را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که پتانسیل و ظرفیت‌های بسیار خوبی برای فعالیت تجار ایرانی در پاکستان فراهم است. نمودار زیر براساس آخرین داده‌های سازمان تجارت جهانی در سال 2018 است که مهم‌ترین شرکاء پاکستان در بحث واردات را نشان می‌دهد.
علاوه بر چین، بیشترین میزان واردات پاکستان به ترتیب از کشورهای امارات (14.41)، عربستان سعودی (5.39)، آمریکا (4.90)، اندونزی (4.16) و ژاپن (3.78) درصد صورت می‌گیرد.
چین، آمریکا و امارات را می‌توان جزء اصلی‌ترین شرکا تجاری این کشور در بحث صادرات و همچنین واردات دانست.
پاکستان بیشتر چه کالاهایی وارد می‌کند؟
آمارها حاکی از آن است که پاکستان در سال 2018 به میزان 60.3 میلیارد دلار کالا وارد کرده که نسبت به سال 2014 به میزان 26.9 درصد افزایش داشته است.
این میزان آمار همچنین نسبت به سال قبل از آن یعنی 2017 نیز جهش 5 درصدی را تجربه کرده است. این آمارها نشان می‌دهد که نفت و سوخت‌های فسیلی اصلی‌ترین گروه کالایی در میان محصولات وارداتی پاکستان است.
اقتصاد پاکستان بیشتر مبتنی بر خدمات و کشاورزی و محصولات معدنی است. بنابراین صنعت در این کشور نسبت به سایر کشورهای دیگر چندان قوی نیست.
این موضوع نشان می‌دهد که صادرات قطعات و محصولات صنعتی به این کشور می‌تواند یک فرصت اقتصادی تلقی شود.
وضعیت تجارت ایران و پاکستان چگونه است؟
اشاره شد که علی‌رغم وجود پتانسیل‌های مناسب برای صادرات به پاکستان، اما گویا ایران و تجار ایرانی هنوز نتوانسته‌اند به خوبی از این بازار استفاده کنند. بررسی وضعیت کنونی حجم تجارت بین دو کشور و نوع کالاهای صادراتی از ایران به پاکستان، به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم بازار این کشور را تحلیل کنیم.
در ادامه میزان صادرات کالا به از ایران به پاکستان و نوع این کالاها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
میزان صادرات ایران به پاکستان چقدر است؟
طی سال‌های 2009 و 2010 حجم صادرات کالاهای ایرانی به همسایه شرقی خود بسیار قابل توجه بوده است. اما این حجم از صادرات به یکباره در سال 2012 کاهش بسیار چشم‌گیری پپدا کرد.
با این حال، طی سالیان اخیر این میزان دوباره در حال افزایش است. نمودار به خوبی وضعیت صادرات ایران به پاکستان را طی سالیان اخیر نشان می‌دهد.
اگرچه در سال‌های 2011 و 2012 میزان صادرات به پاکستان تا حد بسیار قابل توجهی کاهش پیدا کرده، اما بعد از آن به مرور این میزان روند افزایشی داشته است.
همین مساله می‌تواند یک نقطه امید برای تجار و بازرگانان کشور باشد که بتوانند بر روی صادرات به این کشور همسایه تمرکز بیشتری داشته باشند.
لیست کالاهای صادراتی به پاکستان از ایران
همواره بررسی لیست کالاهای صادراتی به هر کشور کمک می‌کند تا تحلیل درستی در خصوص صادرات به آن کشور داشته باشیم. ما در لیست زیر به ترتیب به لیست کالاهای صادراتی ایران به پاکستان در سال 2018 پرداختیم.
این لیست می‌تواند برای سال‌های قبل از آن تا حدودی متفاوت باشد. اما بسیاری از گروه‌های کالایی آن یکسان است.
- نفت و سایر سوخت‌های فسیلی
- محصولات سرامیکی
- آهن و فولاد
- چرم و پوست حیوانات
- شیشه و محصولات شیشه‌ای
- انواع سبزیجات خوراکی و سیب‌زمینی
- انواع میوه و هندوانه، پوست مرکبات
- محصولات معدنی نمک، گچ، سیمان، آهک، خاک و انواع سنگ‌ها
- فرش و سایر کفپوش‌ها
- مواد شیمیایی آلی
باید توجه کرد که گروه‌های کالایی متنوع‌تر و بیشتری از ایران به پاکستان صادر میشود و لیست فوق تنها 10 نمونه برتر از آنها میباشد. بنابراین امکان دارد بسیاری محصولات دیگر نیز جزء کالاهای صادراتی ایران به همسایه شرقی خود باشد.